CERITA RAKYAT AJISAKA

28 Agustus 2021

Assalamualaikum wr wb....

Sugeng enjang para siswa. Ayo tansah muji syukur marang Gusti sing wis maringi kesehatan lan nugraha marang kita kabeh. Ing dina iki bocah-bocah diparingi Ibu Guru  Carita Aji Saka. Ayo caritane diwaca dhisik!

                                AJI  SAKA

 

Kacarita ing jaman mbiyèn ana nom-noman saka Tanah Hindhustan jenengé Aji Saka. Dhèwèké putrané raja, tapi kepéngin dadi pandhita sing pinter. Kasenengané mulang kawruh (ilmu pengetahuan) warna-warna. Dhèwèké terus kepéngin lunga nyiaraké ilmu kawruh ing Tanah Jawa.

Sawijining  dina Aji  Saka sida  mangkat  menyang Tanah  Jawa,  karo abdiné (pandherek) papat sing jenengé Duga, Prayoga, Dora lan Sambada. Bareng perjalanane  tekan ing Pulo Majethi  padha  lèrèn.  Ing pulo mau  abdiné  loro ditinggal, yaiku  Dora  lan  Sambada. Déné  Aji  Saka  karo  Duga  lan  Prayoga nerusake menyang  Tanah  Jawa.  Dora  lan Sambada diweling ora olèh lunga saka pulo Majethi kono. Saliyané iku abdi loro wau dipasrahi keris pusakané, didhawuhi njaga, ora olèh diwenehaké marang sapa-sapa.

Aji Saka tindak karo abdiné loro menyang ing Tanah Jawa. Njujug ing negara Mendhang Kamolan. Sing dadi raja ing kono jejuluk Prabu Déwata Cengkar. Patihé arane Kyai Tengger.  Sang prabu iku senengané dhahar dagingé wong. Rakyaté akèh sing padha wedi banjur padha pindhah menyang negara liya.

Kacarita Aji Saka ana ing Mendhang Kamolan dadi guru, wong-wong padha mlebu dadi siswané. Para siswané padha tresna marang Aji Saka amerga dhèwèké seneng tetulung. Nalika semana Aji Saka mondhok nèng omahé Nyai Randha Sengkeran, dipèk anak karo Nyai Randha. Kyai Patih karo Nyai Randha iya melu dadi siswane Aji Saka.

Ing sawijining dina sang prabu Déwata Cengkar duka (nesu) banget sebab ora ana manèh wong sing bisa didhahar. Aji Saka ngajukake awake saguh didhahar Sang Prabu. Nyai randha lan Patih kagèt banget lan rumangsa eman-eman. Nanging Aji Saka matur yèn wong loro iku ora usah kuwatir, dhèwèké ora bakal mati. Banjur Aji Saka diateraké ngadhep Prabu Déwata Cengkar.

Prabu Déwata Cengkar weruh Aji Saka rumangsa éman-eman, malah arep ngangkat Aji Saka dadi priyayi, nanging Aji Saka ora gelem. Aji Saka matur, dheweke gelem didhahar Sang Prabu, tapi ana siji panyuwuné, yaiku nyuwun lemah sing jembaré saiket ( sorban ). Sing ngukur lemah mau kudu Sang Prabu dhéwé.

Sang Prabu Déwata Cengkar setuju . Nuli wiwit ngukur lemah mau. Iket (sorban) duweke Aji Saka dijèrèng (digelar). Tapi iketé tansah mulur baé, dadi tambah amba lan dawa. Iya dituti waé déning sang prabu. Nganti notog ing segara kidul. Bareng wis mèpèd ing pinggir segara, Ajisaka ngebutake sorbane mau. Déwata Cengkar katut mlesat kecemplung ing segara. Malih dadi baya putih, sing nguwasani saisining segara kidul.

Wong-wong ing Mendhang Kamolan padha bungah. Awit ratuné sing diwedèni wis sirna (ilang).  Saka panjaluké wong akèh. Aji Saka nggantèni dadi ratu ana ing negara Mendhang Kamolan ajejuluk Prabu Jaka, utawa Prabu Widayaka. Déné patihé isih ajeg Kyai Patih Tengger. Si Duga lan si Prayoga didadèkaké bupati, arané tumenggung Duduga lan tumenggung Prayoga.

Kacarita Sang Prabu Widayaka, lagi  diadhep kyai patih serta para bupati. Sang Prabu kèngetan (kelingan) abdiné sing didhawuhi ngreksa (njaga) pusaka keris ana ing Pulo Majethi. Terus ndangu (takon) marang Duduga lan Prayoga kepriyé kabaré si Dora lan si Sembada. Prayoga lan Duduga ora bisa mangsuli awit wis suwé ora krungu kabar apa-apa.

Si Dora lan Sambada sing kari ana ing Pulo Majethi wis padha krungu kabar yen Aji Saka dadi ratu ana ing Mendhang Kamolan. Si Dora ngajak Sembada ngadhep Aji Saka nanging Sambada ora gelem sebabe wedi nglanggar perintahe gustiné, yaiku ora pareng lunga-lunga seka pulo Majethi, yèn ora ditimbali.

Nanging si Dora nékad arep sowan dhéwé. Si Sambada ditilapaké (ditinggal tanpa pamit). Banjur mangkat ijèn waé. Ana ing dalan si Dora kapethuk karo tumenggung Duduga lan Prayoga. Utusan loro mau banjur diajak bali déning si Dora. Sebab si Sambada dijak ora gelem. Wong telu banjur sowan ing ngarsané sang prabu tanpa Si Sembada.

Sang Prabu ndangu Sembada ana ing ngendi lan diwangsuli yèn Sembada ora gelem diajak. Mireng aturé si Dora, sang prabu duka banget, lali karo prentahe dhéwé  biyen.  Dora  didhawuhi bali menyang pulo Majethi lan ngajak si Sambada sowan marang Sang Prabu. Yèn tetep ora gelem didhawuhi dirampungi (dipateni sisan) lan kerisé dijukuk.

Dora sanalika mangkat. Ing pulo Majethi ketemu karo Sembada. Kandha yèn mentas sowan Sang Prabu lan diutus nimbali Sambada. Pusaka keris sing biyen dititipake didhawuhi nggawa. Nanging si Sambada ora ngandel marang kandhané si Dora. Banjur padha padu ramé. Suwé-suwé padha adu kekuatan, ora ana sing kalah, awit padha sektiné. Akhire banjur padha nganggo gaman keris padha genti nyuduk. Wekasan perangé sampyuh. Si Dora lan si Sambada padha mati kabèh.

Sang Prabu ngarep-arep tekané si Dora. Wis sawetara suwéné durung sowan- sowan mangka didhawuhi énggal bali. Terus Sang prabu nimbali tumenggung Duduga lan Prayoga. Didhawuhi nusul si Dora lan Sambada menyang pulo Majethi. Wong loro mau  mangkat.

Bareng Duduga lan Prayoga wis teka ing pulo mau, kagèt banget déné Dora lan  Sembada ketemu wis padha mati kabèh. Tilasé mentas  padha tatu kena ing gaman. Pusaka kerise Aji Saka biyen sing tau dititipake gumléthak ana ing sandhingé. Pusaka banjur dijupuk arep diaturaké marang gustiné.

Duduga lan Prayoga banjur bali sowan ing ngarsané gustiné lan nyritakake kahanané. Sang Prabu Widayaka kagèt banget mireng kabar mau, awit pancèn késalahane dhéwé wis kesupèn (lali) karo pandhawuhé (prentahe). Banjur sang prabu nganggit (ngarang) aksara Jawa nglegena kanggo ngeling-eling abdiné loro iku. Dene aksara mau unine :

" Hana caraka" tegese  ana  utusan

" Data sawala " tegese padha regejegan (padha tukaran)

" Padha jayanya " tegese padha  digdayane (padha sektine )

" Magabathanga " tegese padha dadi bathang (padha matine)

( Kapethik saking : https://jv.wikipedia.org/wiki/Carita_Aji_Saka )

Sawise bocah-bocah maca cerita ing dhuwur tulisen soal-soal ing ngisor iki terus garapen ing bukumu!

1. Aji Saka asale saka endi?
2.  Aji Saka gegayuhane kepengin dadi apa?
3. Aji Saka arep nyebarake ilmu menyang Tanah Jawa. Pandhereke ana papat arane sapa bae?
4. Tindake Aji Saka mampir leren ing endi?
5. Abdine sing ditinggal ing pulo mau sapa arane?
6. Ing tanah Jawa Aji Saka njujug ing negara Kamolan. Sapa sing dadi raja ing negara mau?
7. Apa kasenengane Sang Prabu?
8. Ing negara mau Aji Saka diangkat anak dening sapa?
9. Apa sebabe Sang Raja duka?
10. Apa sing ditindakake Aji Saka nalika Sang Raja duka?
11. Aji Saka gelem nuruti penjaluke Sang Prabu tapi dheweke uga duwe panjaluk apa?
12. Nalika tekan pinggire ....... Sang Prabu kecemplung lan malih dadi ........
13. Saka panjaluke warga, Aji Saka diangkat dadi raja. Sapa asmane?
14. Kenangapa Sembada nolak diajak ngadhep Aji Saka?
15. Sapa sing nyusul Dora lan Sembada?
16. Aji Saka rumangsa gela amarga Dora lan Sembada padha tukaran nganti dadi matine. Kanggo ngeling-eling jasane wong loro mau, Aji Saka terus nggawe apa?
17. Hana caraka tegese apa?
18. Data sawala tegese apa?
19. Padha jayanya tegese apa?
20. Sebutna pitutur becik sing bisa dijukuk saka carita Aji Saka!

Yen wis rampung digarap soal-soal mau ing bukumu, saiki para siswa bisa nggarap ing Google Form. Muga-muga SUKSES!!!!