NULIS GEGURITAN
KD 4.1 Menulis dan membaca Geguritan
4.1.1 Mampu menulis geguritan dengan tema tertentu
Nulis Geguritan
Wis dibahas ing minggu wingi geguritan padha
karo puisi Jawa. Nulis utawa ngarang iku sawijining
pakulinan/ kebiasaan. Sapa sing biasa bakale bisa
lan gampang, nanging sing ora kulina, ya rumangsa angel. Padahal nulis/ngarang iku manfaate
akeh, kaya ta:
-
Ngembangke
kreativitas
-
Nggampangake
proses sinau
-
Nambah
daya ingat
-
Ndadekake
ati seneng lan semangat
-
Ngilangi
pikiran negative
Lan isih akeh liyane
Apa bae sing kudu digatekake nalika nulis geguritan
yaiku :
1.
Tema (undhering gagasan)
Sadurunge nulis, penyair kudu nentokake tema. Apa gagasan
sing muncul ing
pikirane penyair, kuwi sing dadi dasare tema. Apa bae bisa didadekake
tema, upamane : ketuhanan, kemanusiaan, nasionalisme, katresnan lan liyane sing ana ing sakupenge
uripe manungsa.
2.
Diksi (pilihan tembung)
Tembung – tembung sing
dipilih kanggo nulis geguritan kudu bisa kanggo medharake gagasan kanthi pas. Tembung
mau uga bisa sing duwe makna kias utawa simbol-simbol/lambang. Luwih apik yen bisa nganggo
tembung-tembung sing ora lumrah dienggo.
Mula menguasai sinonime tembung bisa nggampangke siswa nulis geguritan. Upamane
laut ( = samodra, jaladri, jalanidi).
3.
Imajeri (penginderaan/pencitraan)
Imajeri yaiku tembung sing bisa menehi bayangan apa-apa sing dirasakke panca indrane manungsa. Kaya-kaya bisa gawe pembaca apa sing ditulis dening panganggit (kaya melu
weruh, krungu, ngambu, nyecep, lsp).
4.
Purwakanthi (persajakan)
Pamilihe tembung uga
kudu nggatekake swara, sing kadang-kadang swara mau kudu dibaleni supaya krasa endah pas geguritan mau
diwaca/dilisanke.
Purwakanthi dhewe kena
ditegesi runtuting swara. Swara kang runtut ( diulang-ulang) bisa saka
vokal (huruf hidup a,i,u,e,o), konsonan(huruf
mati) lan tembung (kata). Adhedhasar karuntutane swara, purwakanthi
kabedakake dadi telu (3), yaiku :
1.
Purwakanthi Swara ( sing dibaleni swara
vokal a,i,u,e,o)
Tuladha :
ana dina, ana upa (a)
Tutwuri Handayani (i)
2.
Purwakanthi Sastra (sing dibaleni swara konsonan/huruf mati)
Tuladha :
katula-tula katali (t,l)
Bibit, bobot, bebet (b, t)
Titi, tata, tatas, titis (t, s)
3. Purwakanthi Basa (sing dibaleni tembung/kata)
Tuladha :
kowe kudu
eling, eling marang para pahlawan ( sing dibaleni tembung eling)
5.
Tipografi (Tata Wajah/Tulis)
Supaya luwih narik perhatian, tata tulise geguritan bisa direka-reka . Bisa rata kanan, rata kiri, utawa ora teratur kaya umume.
6.
Lelewaning basa (majas)
Lelewaning basa (majas)
perlu dienggo supaya
maknane luwih jero. Tuladha :
pucuking wit klapa
ngranggeh mega-mega sing mlayu
nggodha
pucuk wit klapa lan mega diibaratke padha karo manungsa sing bisa
ngranggeh lan mlayu. Kanthi ngono geguritane luwih urip.
7.
Amanat (piweling)
wong nganggit/nulis mesthi ana tujuane. Tujuane penyair mau bisa mujudake sawijining piweling utawa pitutur utawa amanat sing berguna kanggo para pamaos.
Sawise maca andharan ing dhuwur, garapen tugas-tugas iki!
Tugas 1
Waca lan tulisen tuladha geguritan iki ing bukumu!
CARITA ING PESISIR
pesisirkang nyatheti lunga tekane ombaklan nyekseni geguyone blarakdheweke mung mesem sepa nyawang sepikuapa manuk ing sulaking mega bisa andum pawarta?bab sliramu kang aling-aling ing waliking cakrawala?wis ora ketung lakuning warsanganti rikma wus ganti warnaendi wujude prasetya?saikiing pesisir ikirasaku katut kasempyok ombak bebarengan pasir kang kelimanawa bae bakal kandheg ing sungapan kanautawa melu menyang dhasaring samudralilanana panyuwunkugawanen bali sigaraning atiku
(astu okt’2019)
Sawise diwaca geguritan mau, gatekna panganggone tembung. Ana tembung-tembung sing ngemu majas/ gaya bahasa contone:
kang nyatheti lunga tekane ombak
baris-baris sing ngemu purwakanthi ( pengulangan bunyi) contone:
bab sliramu kang aling-aling ing waliking cakrawala?
wis ora ketung lakuning warsa
nganti rikma wus ganti warna
endi wujude prasetya?
yen dideleng, kabeh baris dipungkasi/diakhiri aksara a
Tugas 2
Gawenen geguritan kanthi tema pilihan: ketuhanan, utawa katresnan
Komentar
Posting Komentar